حریم شهر، روستا و زمین‌های کشاورزی (از منظر فقه حنفی و حقوق افغانستان)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش‌پژوه دکتری فقه و حقوق قضایی در جامعة المصطفی العالمیة
چکیده
موضوع شناسی، به عنوان یکی از زیرشاخه‌های دانش فلسفه فقه، اهمیت ویژه‌ای در مسیر رسیدن به فقه مسائل مستحدثه دارد؛ گسترش روابط اجتماعی، عدم قناعت، تعدی به حقوق عینی و مالی دیگران، نبود نظام دموکراسی و حاکمیت دولت قبیله‌ای در افغانستان، موجب تعدی برخی افراد به حریم شهرها و روستاهای برخی دیگر از شهروندان و نیز تجاوز به زمین‌های کشاورزی و علف‌چرهای آنان شده است. بدین سان است که شکایت حقوقی در این زمینه، ضرورت بحث پیرامون حریم شهر، روستا و زمین‌های کشاورزی را موجه، دارای اهمیت و ضروری می‌نمایاند. این درحالی است که فقه امامیه و حنفی بر مبنای قاعده‌ی لاضرر و بنای عقلا، برای هر مال مملوک غیر منقول، به میزان عرفی و به جهت استفاده کامل از شهر، روستا و زمین‌های کشاورزی، حریم قائل شده و تجاوز به حریم را ممنوع و غیر مشروع دانسته است. گرچند روایات که نهاد حریم را مورد بحث قرار داده است، به حریم منفعت بین منابع آبی پرداخته و از حریم عین، سخنی به میان نیاورده است، اما با توجه به ضعف سند روایا مذکور و تعارض آن‌ها با یکدیگر مورد اعتنای معظم فقهای اسلامی واقع نشده است؛ اضافه بر این، برخی از روایات، معطوف به عرف زمان صدور بوده و با توجه به اینکه ردعی از زبان شارع در این زمینه نرسیده است، می‌توان تعیین حریم را به عرف زمانه بر مبنای نیاز اهالی شهرها، روستاها و مالکان املاک خصوصی و عمومی واگذار نمود و حریم را به مقادیر تعیین شده در روایات و مصادیق سنتی، منحصر نکرد و بر اساس قوانین مدرن، هر مال غیر منقولی را دارای حریم مشخص دانست.
کلیدواژه‌ها
)