مستثنیات قاعده « البیّنه علی المدّعی و الیمین علی من انکر
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش پژوه دکتری فقه و حقوق
چکیده
بر اساس قاعده بیّنه که علاوه بر مستندات روایی، مورد اجماع فقهاء و تأیید عقلا قرار دارد، وظیفه اصلی مدّعی اقامه بیّنه و وظیفه منکر اداء سوگند است؛ امّا در برخی از موارد مثل دماء به دلیل اهمیت خون مسلمان مخصوصا در مورد لوث که نشانههای قتل بر علیه منکر وجود دارد، منکر جهت اثبات بیگناهی خود و بر خلاف وظیفه اصلیاش، باید بیّنه اقامه کند؛ در صورت نداشتن بیّنه، مدّعی جهت اثبات قاتل بودن متهم باید پنجاه نفر حاضر کند تا بر قاتل بودن متهم سوگند بخورند؛ مورد دیگر خلاف اصل، پذیرش ادعای امین در مورد رد مال الامانه به صاحبش است که نیاز به اقامه بیّنه ندارد؛ همچنین برخلاف قاعده بیّنه ادّعای فقر و ادّعای پرداخت زکات، بدون درخواست بیّنه از مدّعی پذیرفته میشود؛ مورد بعدی خلاف قاعده بیّنه، سوگند تکمیلی است که در کنار شاهد واحد توسط مدّعی اقامه میشود؛ همچنین سوگند مردوده از ناحیه منکر که توسط مدّعی جهت اثبات ادعایش اقامه میشود، نیز از موارد خلاف قاعده بیّنه بهحساب میآید.
کلیدواژه‌ها
)